پرسشها و پژوهش‏های بایسته قرآنی در زمینه تفسیر قرآن به قرآن

 طرح پرسشها و تأمّلاتى درباره روش تفسیر قرآن به قرآن است. نویسنده، نخست از محدودیتهاى این روش هم در ناحیه نگاه متقابل آیات به یکدیگر و هم از لحاظ احاطه مفسّر سخن گفته، سپس پرسشهایى را در این زمینه مطرح کرده است. در ادامه از نقش عقل در روش تفسیر قرآن به قرآن پرسیده و این سؤال را مطرح کرده است که در صورت تعارض تأمل عقلى با ره‌آورد روش فوق چه باید کرد؟  در ادامه از جایگاه سنت و روایات در این روش سخن گفته و سه دیدگاه را درباره آن مطرح کرده است: 1 - تفسیر به سنت خود گونه‌اى از تفسیر قرآن با قرآن است. 2 - تفسیر به سنت سطح دیگرى از مدلول آیات را روشن مى‌کند غیر از سطحى که با روش قرآن به قرآن به دست مى‌آید. 3 - تفسیر به سنت، جنبه تعلیمى داشته است.  میزان بهره‌گیرى از قرآن در معناشناسى واژگان آیات، محور دیگرى است که با پرسشهاى زیر مطرح شده است.  1 - حجم واژه‌هاى تعریف‌پذیر چه اندازه است؟ 2 - آیا با تعریف قرآنى مى‌توان از منابع لغوى دیگر بى‌نیاز شد؟ 3 - آیا ضابطه و روش شناخته شده‌اى دراین زمینه وجود دارد. محور بعدى رابطه تفسیر ترتیبى و موضوعى است آیا تفسیر موضوعى مبناى علمى و شرعى دارد؟ روش معصومان موضوعى بوده است یا ترتیبى؟ 3 - آیا جداسازى این دو روش میسّر است؟ چه نسبتى میان تفسیر موضوعى و ترتیبى وجود دارد؟ روش تفسیر قرآن به قرآن در کدام یک از این دو روش قرار مى‌گیرد؟ چگونگى سنجشِ روایات با آیات، محور بعدى است؛ پرسشهاى این محور عبارتند از: مقصود از موافقت و مخالفت با قرآن چیست؟ آیا موافقت اجزاء روایت با قرآن کافى است یا باید مجموعى باشد؟ آیا موافقت به لحاظ مدلول مطابقى است یا مدلول التزامى و تضمینى را نیز دربرمى‌گیرد؟ آخرین محور، ضابطه‌مندى آیات قرآن است. قرآن دو گونه نظم و ضابطه‌مندى دارد: 1 - ظاهرى و صورى در سطح آیات، 2 - معرفتى و مضمونى در سطح معارف و موضوعات، چه معیارها و شیوه‌هایى براى کشف نظم مضمونى معارف وحى وجود دارد؟ پیش‌فرض‌هاى مفسّر یا تناسب لفظى یا ساختمان هندسى سوره‌ها یا اشتراک حروف آخر آیات و...